ΤΟ ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ / To Axion Esti

Das Meisterwerk von Odysseas Elytis (deutscher Titel: Gepriesen sei)

Περιεχόμενα:

Η ΓΕΝΕΣΙΣ
ΤΑ ΠΑΘΗ
Ιδού εγώ λοιπόν
Τη γλώσσα μού έδωσαν ελληνική
Στον πηλό το στόμα μου
Η ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΟ ΜΕΤΩΠΟ
Νέος πολύ και γνώρισα
Τον πλούτο δεν έδωσες ποτέ σε μένα
Τις ημέρες μου άθροισα και δε σε βρήκα
Μόνος κυβέρνησα τη θλίψη μου
ΟΙ ΗΜΙΟΝΗΓΟΙ
Ένα χελιδόνι κι η Άνοιξη ακριβή
Τα θεμέλιά μου στα βουνά
Ο ποιητής των νεφών και των κυμάτων
Ήρθαν ντυμένοι «φίλοι»
Ήρθαν με τα χρυσά σειρήτια
Με το λύχνο του άστρου
Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΞΟΔΟΣ
Της Δικαιοσύνης ήλιε νοητέ
Αυτός είναι ο πάντοτε αφανής
Καταπρόσωπό μου εχλεύασαν οι νέοι Αλεξανδρείς
Αυτός αυτός ο κόσμος, ο ίδιος ο κόσμος είναι
ΤΟ ΟΙΚΟΠΕΔΟ ΜΕ ΤΙΣ ΤΣΟΥΚΝΙΔΕΣ
Γύρισα τα μάτια δάκρυα γιομάτα
Όπου, φωνάζω, και να βρίσκεστε, αδελφοί
Και στα βαθιά μεσάνυχτα
Ανομίες εμίαναν τα χέρια μου
Ναοί στο σχήμα τ’ ουρανού
Τις νεφέλες αφήνοντας πίσω τους
Η ΑΥΛΗ ΤΩΝ ΠΡΟΒΑΤΩΝ
Της αγάπης αίματα με πορφύρωσαν
Θεέ μου συ με θέλησες και ναι, στο ανταποδίδω
Ενωρίς εξύπνησα τις ηδονές
Θα καρώ μοναχός των θαλερών πραγμάτων
ΠΡΟΦΗΤΙΚΟΝ
Ανοίγω το στόμα μου κι αναγαλλιάζει το πέλαγος
Σε χώρα μακρινή και αναμάρτητη τώρα πορεύομαι
Σε χώρα μακρινή και αρυτίδωτη τώρα πορεύομαι
ΤΟ ΔΟΞΑΣΤΙΚΟΝ

Κόσμημα εξωφύλλου του Γιάννη Τσαρούχη
Προμετωπίδα του Γιάννη Μόραλη

Οδυσσέας Ελύτης
Το πραγματικό του όνομα είναι Οδυσσέας Αλεπουδέλης και γεννήθηκε το 1911 στο Ηράκλειο της Κρήτης, αλλά η καταγωγή του ήταν από την Λέσβο. Το 1914 η οικογένεια Αλεπουδέλη εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Εκεί έκανε τις εγκύκλιες σπουδές του ο νεαρός Οδυσσέας και στη συνέχεια άρχισε πανεπιστημιακές σπουδές στη Νομική Σχολή που τις εγκατέλειψε το 1936 για να υπηρετήσει τη θητεία του στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών της Κέρκυρας. Στα γράμματα ο Ελύτης εμφανίστηκε το 1935, δημοσιεύοντας ποιήματά του στο περιοδικό "Τα Νέα Γράμματα" που συγκέντρωνε τους περισσότερους λογοτέχνες της ονομαζόμενης "Γενιάς του Τριάντα". Η γνωριμία του τον ίδιο χρόνο με τον Ανδρέα Εμπειρίκο ενίσχυσε τις επαναστατικές υπερρεαλιστικές του απόψεις. Κατά την ιταλική επίθεση το 1940 κατά της Ελλάδας κατατάχτηκε στο στρατό και πολέμησε στο μέτωπο της Αλβανίας. Στην κατεχόμενη Αθήνα έγραψε τον "Ήλιο τον πρώτο" και τα πρώτα σημαντικά πεζά του. Από το 1948 ως το 1951 πραγματοποίησε διάφορα ταξίδια στη δυτική Ευρώπη, με ορμητήριο το Παρίσι, όπου, μέσα στο εχθρικό γι αυτόν κλίμα της υπαρξιακής στράτευσης, στερεώθηκαν οι δικές του πεποιθήσεις, αυτές που διακυρύσσονται στο "Άξιον Εστί".

Το 1969 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, όπου, ανάμεσα στο σύνθημα "η φαντασία στην εξουσία" που εξήγγειλε η επανάσταση του Μάη, και τη δυσφορία για την Απριλιανή δικτατορία στην Ελλάδα, έγραψε τα ποιήματα "Το φωτόδεντρο", "Το μονόγραμμα", "Ο ήλιος ο ηλιάτορας", "Τα ρω του έρωτα". Στην Αθήνα επέστρεψε το 1971. Την περίοδο αυτή και ως την βράβευσή του το 1979 από τη Σουηδική Ακαδημία με το Βραβείο Νόμπελ, έγραψε πεζά κείμενα για το Θεόφιλο ("Ο ζωγράφος Θεόφιλος", 1973), τον Παπαδιαμάντη ("Η μαγεία του Παπαδιαμάντη", 1974), τον Εμπειρίκο ("Αναφορά στον Ανδρέα Εμπειρίκο", 1979) και το "σκηνικό ποίημα" "Η Μαρία Νεφέλη" (1978). Πριν και ύστερα από το διεθνές βραβείο, ανακηρύχτηκε διδάκτορας από διάφορα πανεπιστήμια, όπως της Θεσσαλονίκης (1975), του Παρισίου (Σορβόνη, 1980) και του Λονδίνου (1981).  Ποιήματα του μελοποιήθηκαν από τους Μ.Χατζιδάκη, Μ.Θεοδωράκη, Γ.Μαρκόπουλο, κ.ά.Τα έργα του έχουν μεταφραστεί στα γαλλικά, αγγλικά, ιταλικά, γερμανικά, ισπανικά, και σε άλλες γλώσσες. Πέθανε το 1996 σε ηλικία 85 ετών.